Zachowek jest jednym z tematów, które budzą najwięcej pytań w kontekście prawa spadkowego. Wśród nich często pojawia się kwestia, ile wynosi zachowek i kto ma do niego prawo. Równie często osoby zastanawiają się, jak darowizny dokonane za życia spadkodawcy wpływają na wysokość zachowku.
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która chroni najbliższych członków rodziny spadkodawcy, jeśli zostali oni pominięci w testamencie. Ma on za zadanie zabezpieczyć ich interesy, zapewniając im prawo do określonej części spadku, nawet jeśli wola zmarłego była inna.
Warto podkreślić, że zachowek zawsze ma charakter pieniężny. Oznacza to, że uprawniony nie może domagać się konkretnych rzeczy ani nieruchomości, a jedynie zapłaty w formie pieniężnej. Zatem pytania typu „czy mogę otrzymać mieszkanie w ramach zachowku” są bezprzedmiotowe – liczy się tylko równowartość pieniężna.
Umów konsultację prawną on-line
Kto ma prawo do zachowku?
Zgodnie z polskim prawem, prawo do zachowku mają:
- zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki),
- małżonek,
- rodzice (w przypadku braku zstępnych).
Rodzeństwo spadkodawcy nie ma prawa do zachowku, co oznacza, że nie może ubiegać się o udział w spadku na tej podstawie, nawet jeśli zmarły nie miał dzieci.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość zachowku zależy od udziału spadkowego, jaki przypadałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Co do zasady, zachowek wynosi 1/2 wartości udziału, który przysługiwałby uprawnionemu, gdyby dziedziczenie odbywało się na podstawie ustawy. Jeśli jednak osoba uprawniona jest trwale niezdolna do pracy lub nie ukończyła 18 lat, zachowek wynosi 2/3 tego udziału.
Przykładowo: jeśli spadkodawca pozostawił małżonka i dwójkę dzieci, to każde z nich dziedziczyłoby 1/3 majątku spadkowego. W takim przypadku wysokość zachowku dla każdego z dzieci wyniosłaby 1/2 tej wartości, czyli 1/6 wartości spadku.
Jak obliczyć zachowek?
Aby obliczyć zachowek, musisz ustalić wartość hipotetycznego udziału spadkowego uprawnionego do zachowku. Oznacza to, że musisz wyjść od tego, ile dana osoba odziedziczyłaby, gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu i dziedziczenie odbywało się ustawowo.
Przykład:
Załóżmy, że wartość spadku wynosi 900 000 zł, a spadkodawca miał małżonka i dwoje dzieci. Udział spadkowy każdego z nich wyniósłby 1/3, czyli 300 000 zł. Zachowek to 1/2 wartości tego udziału, czyli 150 000 zł.
Pomaganie drugiemu człowiekowi uważam za powołanie zawodu adwokata. Za każdą sprawą skrywa się ludzka historia, warta szczególnej uwagi i zaangażowania.
Rafał Przybyszewski
Adwokat
Czy darowizny mają wpływ na zachowek?
Tak, darowizny dokonane przez spadkodawcę za życia mogą wpływać na wysokość zachowku. Darowizny te dolicza się do masy spadkowej przy obliczaniu zachowku, co oznacza, że wartość spadku uwzględnia również wartości majątku, który został przekazany wcześniej.
Przykład:
Jeśli spadkodawca przekazał za życia mieszkanie o wartości 200 000 zł jednemu z dzieci, a w chwili śmierci pozostał majątek o wartości 300 000 zł, to wartość spadku wynosi łącznie 500 000 zł. Na tej podstawie wylicza się udział i zachowek pozostałych uprawnionych do spadku.
Obliczenie zachowku nie zawsze jest prostym zadaniem, ponieważ zależy od wielu czynników, takich jak wartość majątku, ilość uprawnionych do spadku osób oraz darowizny dokonane za życia spadkodawcy. Kluczowe jest jednak to, aby pamiętać, że zachowek zawsze przysługuje w formie pieniężnej i nie zależy od woli spadkodawcy.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące obliczeń lub chcesz poznać szczegóły swojej sprawy, skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach spadkowych. Warto zasięgnąć porady, by uniknąć błędów i upewnić się, że Twoje prawa są właściwie zabezpieczone.
Czy masz jakieś pytania? Nurtują Cię wątpliwości? Czy chcesz zapytać o możliwe rozwiązania w Twojej sprawie?
Adwokat Rafał Przybyszewski posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw sądowych. Na co dzień doradza klientom w skomplikowanych zagadnieniach cywilnych, spadkowych, rodzinnych i karnych. Pomaga też przedsiębiorcom rozwiązywać ich bieżące problemy.
Rafał Przybyszewski
+48 668 003 285
Banki poddają się. Bez odwołań w sprawach frankowych
Jak podzielić spadek? Najważniejsze w pigułce
