Sprawa rozwodowa nie bez przyczyny kojarzy się z długim i uciążliwym procesem sądowym, pełnym potyczek na słowa i prawnicze argumenty. Przed sądem ujawniane są okoliczności, których wielu z nas nie chciałoby rozgłaszać. Dotąd bliskie sobie osoby stają na przeciwko sobie i często nie widzą nici porozumienia.
Sprawdź jak wygląda proces rozwodowy. Poniżej przedstawiam poszczególne etapy procesu sądowego.
Jak złożyć pozew o rozwód?
Sporządzenie i złożenie do sądu pozwu o rozwód do sądu jest pierwszym krokiem w stronę rozwiązania małżeństwa. Pozew można przygotować samemu, opisując przyczyny zerwania więzi miedzy małżonkami, jednak najczęściej małżonkowie proszą o pomoc profesjonalistów. Pozew jest pismem, którego wymogi formalne zostały określone w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli nie uwzględnimy jednego z koniecznych elementów pisma, to sąd zakreśli termin do usunięcia braków formalnych. W piśmie sądu znajdzie się pouczenie, z którego będzie wynikało jakie czynności są konieczne, żeby pozew został przyjęty przez sąd. Jeżeli nie uzupełnimy braków w terminie, sąd zwróci pozew.
Co najważniejsze, w pozwie należy dokładnie określić żądanie, wszystkie fakty, na których opieramy żądanie, informację, wskazać, czy strony podjęły próbę mediacji lub pozasądowego sposobu rozwiązania sporu. W pozwie musimy wskazać świadków i ich adresy, aby sąd mógł wezwać ich na rozprawę, załączyć wszelkie dokumenty, z których sąd ma przeprowadzić dowód oraz ewentualnie zażądać, aby Sąd zwrócił się do innych instytucji, urzędów lub osób, aby przedłożyły dokumenty, których nie posiadamy, a które mają znaczenie dla sprawy.
Odwiedź także blog:
Jak napisać odpowiedź na pozew o rozwód?
Sąd doręcza pozew z załącznikami drugiemu z małżonków, który od teraz jest w procesie pozwanym. Od dnia otrzymania pisma biegnie termin (najczęściej 14 dni), w którym pozwany może złożyć odpowiedź na pozew. Jest to pismo procesowe, w którym pozwany może ustosunkować się do złożonego żądania, odnieść się do stanowiska powoda i przedstawić swoje twierdzenia i wnioski. Pozwany jest pouczony o tym, że w odpowiedzi na pozew powinien wskazać wnioski dowodowe, w szczególności załączyć dokumenty i podać adresy zamieszkania wnioskowanych świadków.
Wyznaczenie rozprawy rozwodowej
Od miesiąca do roku – tyle czasu może zająć wyznaczenie rozprawy głównej przez Sąd Okręgowy. Na pierwszym terminie rozpraw sąd skłania strony do ugody. Jeżeli małżonkowie wyrażą zgodę, to sprawa może zostać skierowana do mediacji lub sąd zakreśli odpowiedni termin w celu uzgodnienia porozumienia. Jeżeli strony nie widzą możliwości ugodowego rozstrzygnięcia, to sąd otwiera przewód sądowy i przystępuje do przeprowadzania dowodów. Na początku często sąd informacyjnie przesłuchuje strony – zwaśnionych małżonków, w celu ustalenia najważniejszych kwestii, a zatem określenia czy i kiedy nastąpiło wygaśnięcie więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej pomiędzy małżonkami, ewentualnie pyta strony o kwestię zawinienia.
Sprawa może zakończyć się już na pierwszej rozprawie, ale pod warunkiem, że pomiędzy stronami nie ma żadnych kwestii spornych. Jeżeli nawet małżonkowie porozumieją się co do zasadniczych kwestii, to nie stanowi to stuprocentowej gwarancji, że sprawa zakończy się na pierwszej rozprawie. Kwestie, czy rozwód rodziców nie narusza dobra małoletnich dzieci, sąd powinien zbadać z urzędu, a zatem jeżeli poweźmie jakąkolwiek wątpliwość, może przeprowadzać konieczne postępowanie dowodowe.
Jakie dowody w sprawie rozwodowej?
Świadkowie, dokumenty, fotografie, opinie biegłych… ale to nie wszystko. W istocie, w postępowaniu rozwodowym dowodem, który ma potwierdzić przywołane przez nas fakty, może być niemal wszystko. Dlatego do pozwów małżonkowie często załączają wydruki rozmów SMS, komunikatorów internetowych, wyniki obserwacji detektywów czy nagrania z kamer i dyktafonów.
Po złożeniu wniosków dowodowych w pozwie, odpowiedzi na pozew i ewentualnie innych pismach procesowych, sąd wydaje postanowienie dowodowe, w którym oznacza na jaką okoliczność będzie przeprowadzał dowód, w jaki sposób, kiedy i gdzie. Sąd może również w postanowieniu pominąć dowód, na przykład gdy służy wykazaniu faktów bezspornych, nieistotnych lub udowodnionych, jest nieprzydatny do wykazania faktu, niemożliwy do przeprowadzenia lub zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. Po wydaniu wyroku możemy zaskarżyć taką decyzję procesową formułując zarzut apelacji do Sądu Apelacyjnego. Po zmianach w przepisach, od 7 listopada 2019 roku sądy podejmują decyzję co do zgłoszonych wniosków dowodowych już na posiedzeniu przygotowawczym przed rozprawą, co ma na celu przyspieszenie procesów.
Postępowanie dowodowego odbywa się bezpośrednio przed sądem orzekającym, co oznacza, że sąd powinien osobiście przesłuchiwać strony i świadków, zapoznać się z każdym dowodem. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie jest to możliwe ze względu na poważne niedogodności lub ze względu na wysokie koszty, sąd może zwrócić się do innego sądu o przeprowadzenie konkretnego dowodu lub zleca to jednemu z sędziów wyznaczonych. W praktyce, gdy któryś spośród świadków będzie przesłuchiwany przez sąd w innym mieście, to małżonkowie będą mogli na piśmie przygotować pytania do świadka, które zostaną w ich imieniu zadane.
Wyrok rozwodowy
Po przeprowadzeniu dowodów sąd udziela głosu stronom. To ostatni moment, aby podsumować swoje stanowisko w procesie i odnieść się do ujawnionych dowodów. Po zamknięciu rozprawy sąd może po przerwie ogłosić wyrok lub odroczy ogłoszenie wyroku na termin przypadający nie później niż dwa tygodnie po dniu zamknięcia rozprawy. Wyrok rozwodowy nie zawiera wyłącznie rozstrzygnięcia o rozwiązaniu małżeństwa i ewentualnej winie współmałżonków. W wyroku rozwodowym sąd decyduje również o alimentach na dzieci lub współmałżonka, władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi, korzystaniu ze wspólnego mieszkania małżonków czy ewentualnie o podziale majątku. W wyroku znajdzie się również rozstrzygnięcie o tym, kto ponosi koszty procesu.
Apelacja od wyroku rozwodowego
Jeżeli w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku Sądu Okręgowego, żadna ze stron nie złoży apelacji, to wyrok się uprawomocni. Tylko prawomocny wyrok skutkuje ustaniem małżeństwa.
Strona niezadowolona z wyroku sądu rozwodowego, w nieprzekraczalnym terminie 7 dni musi złożyć wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku na piśmie, który podlega opłacie w wysokości 100 zł. Po nowelizacji przepisów w 2019 roku, nie można już odwołać się od wyroku, bez złożenia wcześniej wniosku o uzasadnienie. Gdy sąd prześle wyrok z uzasadnieniem, od dnia doręczenia przez listonosza lub odebrania listu na poczcie biegnie 14-dniowy termin do wniesienia apelacji. Co istotne, apelacja kierowana jest do Sądu Apelacyjnego,a le składamy ją za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok, zatem wysyłamy ją na adres Sądu Okręgowego lub składamy pismo w biurze podawczym tego sądu. Wyrok zatem nie będzie prawomocny, do czasu rozstrzygnięcia odwołania przez Sąd Apelacyjny. Postępowanie odwoławcze może toczyć się kolejne miesiące, a nawet lata.
Ogólną zasadą jest, że złożenie apelacji nie może spowodować pogorszenia sytuacji skarżącego, jednak inaczej jest w przypadku odwołania od wyroku rozwodowego w całości. Sąd apelacyjny bada wszystkie okoliczności związane z rozkładem pożycia małżonków i kontroluje, czy sąd okręgowy wydał prawidłowe rozstrzygnięcie. Tu wyjątkowo sąd odwoławczy nie jest związany zasadą reformationis in peius, zatem może wydać wyrok na niekorzyść skarżącego.
Odpowiedź na apelację
Jak napisać odpowiedź na apelację w sprawie o rozwód? Razem z apelacją strony przeciwnej, sąd zakreśla dwu tygodniowy termin na złożenie odpowiedzi na apelację. W odpowiedzi druga strona może ustosunkować się do zarzutów podniesionych w apelacji, przytoczyć własne zarzuty i ewentualne wnioski. Jeżeli chcemy ujawnić nowe okoliczności lub dowody, to tu podobnie jak w przypadku apelacji, musimy wykazać, że nie mogliśmy ich powołać wcześniej, albo potrzeba ich powołania pojawiła się dopiero na tym etapie postępowania. Odpowiedź na apelację składamy bezpośrednio do sądu apelacyjnego, takie pismo nie podlega opłacie.
Rozprawa przed sądem apelacyjnym
Rozprawa rozwodowa przed sądem apelacyjnym wygląda inaczej, niż przed sądem pierwszej instancji. Jeżeli Twoją sprawę rozstrzygał Sąd Okręgowy w Bydgoszczy lub w Toruniu, apelację będzie rozpatrywał Sąd Apelacyjny w Gdańsku.
Sąd odwoławczy rozstrzyga opierając się na materiale dowodowym zebranym w postępowaniu przed sądem okręgowym. Sąd apelacyjny sprawdza, czy wyrok nie jest wadliwy, czy sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, właściwie ustalił fakty i rozstrzygnął sprawę. Sąd drugiej instancji kontroluje z urzędu ważność postępowania. Sąd uzupełniająco przeprowadzi dowody tylko wtedy, gdy uzna, że zarzut apelacyjny dotyczący wadliwego przeprowadzenia dowodów był zasadny. Jeżeli w apelacji zarzucono błędną ocenę dowodów, to sąd ograniczy się do ponownej analizy zebranego materiału.
Wyrok sądu apelacyjnego
Wyrok sądu apelacyjnego co do zasady kończy sprawę rozwodową, zaś małżeństwo ustaje. Złożenie skargi kasacyjnego od takiego rozstrzygnięcie nie jest możliwe.
Dopiero prawomocny wyrok powoduje, że małżonkowie stają się osobami, o których można powiedzieć, że są stanu wolnego. Wówczas ustaje ustawowa wspólność majątkowa. Sąd doręczy wyrok rozwodowy z klauzulą prawomocności tylko wtedy, gdy zasądza w wyroku o obowiązku alimentacyjnym. Wówczas przesyła jeden egzemplarz uprawnionemu do alimentów. W pozostałych przypadkach konieczne jest złożenie wniosku o doręczenie odpisu wyroku, który należy opłacić (20 zł).
Czy masz jakieś pytania? Nurtują Cię wątpliwości? Czy chcesz zapytać o możliwe rozwiązania w Twojej sprawie?
Adwokat Rafał Przybyszewski posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw sądowych. Na co dzień doradza klientom w skomplikowanych zagadnieniach cywilnych, spadkowych, rodzinnych i karnych. Pomaga też przedsiębiorcom rozwiązywać ich bieżące problemy.
Rafał Przybyszewski
+48 668 003 285
