Frankowicze zyskują coraz większe szanse na wygraną z bankiem. Gdy sprawa trafia na sądową wokandę, rozstrzygnięcie w dużej mierze zależy od szczegółowych zapisów umowy. Jeśli sąd stwierdzi, że klauzule walutowe w umowie nie są zgodne z prawem, rosną szanse kredytobiorcy na unieważnienie lub odfrankowienie umowy. Jak sprawdzić, czy w umowie znajdują się niedozwolone klauzule?
Klauzule abuzywne są to niedozwolone postanowienia umowne, pozwalające bankowi na nieweryfikowalne samodzielne ustalanie kursu franka szwajcarskiego zarówno przy wpłacie, jak i spłacie kredytu. Bank zapewnia sobie możliwości arbitralnego ustalania wysokości kursu przeliczeniowego waluty, a w konsekwencji także wysokości zadłużenia i rat kredytowych.
W praktyce oznacza to tyle, że bank w umowie zastrzegał sobie prawo do uzyskiwania dodatkowego (bezprawnego) zysku z tytułu przeliczeń kursowych, a koszty z tym związane zostały przerzucone na kredytobiorcę. Taka konstrukcja prawna stoi w oczywistej sprzeczności z prawem i interesem konsumenta.
W takiej sytuacji kredytobiorca zostaje zatem oszukany już na stracie, w momencie wzięcia kredytu – gdyby kredytobiorca zdecydował się w dniu wzięcia kredytu spłacić go – traciłby kilka tysięcy złotych.
Co należy zrobić, jeżeli w umowie występuje klauzula abuzywna?
Jeżeli w umowie występuje niedozwolony zapis umowny, kredytobiorca uprawniony jest do wystosowania żądań przeciwko bankowi o unieważnienie umowy ewentualne jej odfrankowienie.
Klauzule abuzywne, a unieważnienie umowy kredytu
Należy pamiętać, że ostateczny wynik sprawy w procesie frankowym zależeć będzie od tego czy umowa kredytowa zostanie całkowicie unieważniona czy tylko klauzule indeksacyjne zostaną uznane przez sąd za nieważne. Korzystniejsze dla kredytobiorcy jest zazwyczaj unieważnienie całej umowy i zwrot świadczeń wzajemnych.
Aneks do umowy frankowej
Czy jeżeli frankowicz zawarł aneks do umowy frankowej, w którym określił obiektywne sposoby ustalania kursu waluty, to czy przysługują roszczenia względem banku?
To zależy. Co do zasady, oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone, dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Jednak jeżeli aneks zawarty został na skutek indywidualnych konsultacji kredytobiorcy z bankiem, dochodzenie roszczeń może okazać się utrudnione.
Czy klauzule abuzywne dotyczą wyłącznie konsumentów?
Tak. Klauzule abuzywne dotyczą tylko konsumentów, a więc osób które nie brały kredytu na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tutaj istotny jest cel kredytowy zapisany w umowie zawartej z bankiem oraz ewentualny cel konsumpcyjny.
Czy w Twojej umowie znajdują się klauzule niedozwolone?
Czy przedsiębiorca nie ma zatem prawa żądania stwierdzenia nieważności umowy kredytowej?
Przedsiębiorcy nie mogą powoływać się na istnienie bezskutecznych klauzul abuzywnych.
Gdy nie zachodzi obrót konsumenckie, a tak właśnie dzieje się w przypadku umowy zawartej na płaszczyźnie przedsiębiorca – przedsiębiorca, dochodzi do zawarcia stosunku dwóch równorzędnych podmiotów. Nie ma zatem tej strony stosunku, która z założenia ustawodawcy jest słabsza i wymaga szczególnej ochrony tj. konsumenta. Przyjmuje się wówczas, że przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jest podmiotem równorzędnym wobec drugiego przedsiębiorcy, którym w tym wypadku jest bank.
Przedsiębiorcy mogą jednak wykazywać nieważność umowy w oparciu o naruszenie art. 69 ustawy prawo bankowe lub przekroczenie granic swobody umów z art. 353[1] k.c. Dodatkowo mogą udowadniać, iż umowa w CHF jest w rzeczywistości umową mającą cechy instrumentu finansowego.
A zatem dochodzenie swoich roszczeń przez przedsiębiorcę, jest to proces zdecydowanie trudniejszy, ale nie niemożliwy.
Mapa klauzul abuzywnych
Warto również wspomnieć, że Rzecznik Finansowy przygotował zestawienie klauzul niedozwolonych stosowanych przez banki w umowach kredytów „walutowych”. Dokument ten, skonstruowany pod nazwą „Mapa klauzul abuzywnych” zawiera dokładne opisy konkretnych niedozwolonych zapisów umownych z podziałem na konkretne banki, programy kredytowe i lata zawierania umów, a także wiele istotnych wskazówek co do możliwości roszczeń klientów wynikających ze stosowania nieuczciwych postanowień przez banki.
Mapę można znaleźć pod adresem www.rf.gov.pl.
Michał Marzec
Asystent adwokata, sekretarz kancelarii adwokackiej.
Student Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Aktywny członek Koła Naukowego Prawa Cywilnego USUS IURIS.
Czy masz jakieś pytania? Nurtują Cię wątpliwości? Czy chcesz zapytać o możliwe rozwiązania w Twojej sprawie?
Adwokat Rafał Przybyszewski posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw sądowych. Na co dzień doradza klientom w skomplikowanych zagadnieniach cywilnych, spadkowych, rodzinnych i karnych. Pomaga też przedsiębiorcom rozwiązywać ich bieżące problemy.
Rafał Przybyszewski
+48 668 003 285
